Het is een brede trend in Nederland om steden te vergroenen. Groen voor grijs, tegels er uit, groen er in! Dit juichen wij uiteraard toe. "Maar jullie laten toch ook allemaal tegels en trottoirbanden naar de Le Roy tuin brengen?" is dan de vraag die bij velen opkomt. Hoe valt dat te rijmen? We zullen het uitleggen.
Er zijn duizenden verschillende soorten bestrating, en er komen elk jaar nieuwe soorten bij. Maar er is één tegel die de kroon spant wat betreft aantallen: de stoeptegel van 30 x 30 cm en 9,5 kg. Nederland licht er vol mee! En we krijgen het ook regelmatig aangeboden als trottoirs opengebroken worden en opnieuw aangelegd. De meest gebruikte toepassing van stoeptegels is het maken van een goed begaanbaar voetpad. Zonder opstakels, en geschikt voor mensen die slecht ter been zijn of in een rolstoel zitten. Om die reden wordt eventuele begroeiiing die tussen de tegels groeit vakkundig verwijderd, anders wordt het pad minder goed begaanbaar.
Dat laatste is ook vaak de reden waarom mensen tegels in hun tuin hebben: plekken creeëren waar 'de natuur' niet wenselijk is. En natuurlijk, we willen gedwoon lekker in de tuin gaan zitten aan een tafel met stoelen, zonder daarbij door een woud van groen te hoeven laveren! Een hele nuttige toepassing dus.
Het wordt pas lastig als het stoppen van de natuur een doel op zich wordt, en het gehele oppervlak van de tuin (of de openbare ruimte) wordt betegeld, en elk stukje groen dat het lef heeft om tussen de tegels omhoog te komen wordt weggehaald. De nadelen die vergrijzing van onze leefomgeving tot gevolg heeft zijn alom bekend: minder schaduw dus warmer, de waterhuishouding van onze omgeving verslechterd, minder groen dus minder CO2 dat kan worden opgeslagen. Reden dus om deze stenen uit de tuin te halen, en de natuur weer een kans te geven zoals bijvoorbeeld Operatie Steenbreek propageert.
Wat te doen met de stenen?
Het verwijderen van de stenen wordt al op grote schaal gedaan gelukkig. Vaak wordt puin en overtollig materiaal van stratenmakers gebruikt om asfalt van te maken. Een ontzetten vervuilend proces, met als doel juist het méér vergrijzen van het landschap door de aanleg van meer wegen. Dat is nou juis niet de bedoeling. Maar waar moet je met de de stenen naar toe?
Steen is een natuurlijk en duurzaam materiaal. Het verwerken van steen kos energie, maar als de stenen er zijn dan kan het op een hele natuurlijke manier verwerkt worden door te stapelen, zonder daarbij cement te gebruiken om de stenen vast te zetten. Hierdoor onstaan allemaal kleine ruimtes waar 'de natuur' haar gang kan gaan! En in tegenstelling tot de voetpaden een terrassen laten we dit natuurlijke proces toe en juichen het zelfs toe. Door op deze manier de stenen te verwerken, wordt de natuur zelfs uitgenodigd om tot hele andere vegetatie en ook de kleinere dieren als insecten, (vleer)muizen, spinnen en bijen zullen de kleine spleten al snel ontdekken en gebruiken als schuilplaats.
Stapelen, stapelen, stapelen!
De nieuwe toepassing van de stenen, die nu vooral een toepassing heeft om de natuur uit te schakelen, kan eenvoudig worden gebruikt om de natuur ín te schakelen door te gaan stapelen. Dit principe is al eeuwen oud. In Engeland heet het Dry Stone Walling en in Frankrijk Pierre Sèche. Wie kent niet de omheiningen rond een weiland die gemaakt zijn van gestapelde natuurstenen? En er worden al eeuwenlang complete woningen van gemaakt. In Engeland en Frankrijk zijn deze natuurlijke stenen eenvoudig te vinden, maar in Nederland niet. Waarom niet gebruik maken van het ruime aanbod aan stenen dat vrijkomt door het succes van initiatieven als Operatie Steenbreek? Laat mensen hun stenen inleveren op locaties waar bijvoorbeeld een omheining gemaakt moet worden, of waar een bouwwerk gemaakt kan worden dat vervolgens aan de natuur wordt overgelaten. Het is duurzaam, goedkoop en het draagt bij aan een grotere biodiversiteit.
De geschiedenis van de stoeptegel
Wie de stoetegel heeft uitgevonden is niet helemaal duidelijk, maar de basis ligt waarschijnlijk in Engeland, waar de metselaar Joseph Aspdin experimenteerde met het branden van kalk en klei. De kleur die het kreeg leek op het kalksteen uit de groeven van Portland, dus noemde hij zijn uitvinding Portland cement. Iemand anders moet met dit cement de trottoirtegel hebben gemaakt, en dat bleek zo'n succes dat dit tot op de dag van vandaag dé standaard is voor het aanleggen van trottoirs.
