Bij een Rijksmonument denk je in eerste instantie aan een oud gebouw van minstens 100 jaar oud. Keurig onderhouden in de stijl van vroeger. De monumentenstatus is vooral bedoeld om de tand des tijds te stoppen.
Een luchtfoto van de Le Roy tuin in Heerenveen-MiddenHeerenveen kent een aantal Rijksmonumenten, waarbij Crackstate uit 1648 misschien wel het bekendste voorbeeld is. Het is tegenwoordig onderdeel van het gemeentehuis. Bij binnenkomst verraden de moderne computers dat we niet meer in de tijd van de vervening leven, maar verder ademt het nog steeds de sfeer van de tijd waarin het gebouwd is.
De status van Rijksmonument is geen garantie voor het eeuwige leven. Zo is in het centrum van Heerenveen de Schoterlandse Kruiskerk, die dateert uit dezelfde periode als Crackstate, in 1969 gesloopt. Veel mensen weten dat de fundering tegenwoordig nog zichtbaar is als overblijfsel, maar minder bekend is dat een deel van het sloopmateriaal terecht is gekomen in de Le Roy tuin in Heerenveen-Midden. Veel is daar inmiddels overgroeid, maar een pad van 12 groter natuurstenen tegels herinnert nog aan de gesloopte kerk.
De Le Roy tuin is sinds 1966 in ontwikkeling, tegelijk met de bouw van de wijk Heerenveen-Midden. De kilometer lange strook werd in opdracht van Louis Le Roy (1924 -2015) op een aantal plaatsen volgestort met puin en op andere plaatsen juist uitgegraven. Uit binnen- en buitenland kwamen mensen hier naar toe om naar dit experiment te kijken. Inmiddels staat de Le Roy tuin al weer een paar jaar op de gemeentelijke monumentenlijst.
In opdracht van staatssecretaris Gunay Uslu doet de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed in Nederland onderzoek naar erfgoed dat tussen 1965 en 1990 is gebouwd. Dit zogenaamde Post65 erfgoed bestaat uit inmiddels karakteristieke architectuur en stedenbouw, waarvan lang niet alle gebouwen mooi worden gevonden. Dat is echter geen voorwaarde om te worden aangemerkt als Rijksmonument. Architectuur die aanleiding geeft tot discussie en kenmerkend is voor een periode komt in aanmerking voor nominatie op de erfgoedlijst.
De Le Roy tuin heeft zoals gezegd al een Rijksmonument ‘geadopteerd’, maar is nu ook in beeld om opgenomen te worden in de lijst van Rijksmonumenten. Een vreemde eend in de bijt, want in tegenstelling tot de meeste andere monumenten zijn ecokathedralen continue in ontwikkeling. De natuur is samen met de mens jaar in jaar uit aan het werk en daarmee verandert het monument continue. En nu steeds meer steden en dorpen vergroenen blijkt de Le Roy tuin niet zo zeer een tijdsbeeld te zijn van de periode 1965-1990 maar meer een toekomstbeeld hoe Heerenveen er over 50 jaar uit kan zien. Het is ook niet voor niets dat in 2005 een intentieverklaring voor 100 jaar is ondertekend met de Stichting TIJD!
De Le Roy tuin heeft de status van Rijksmonument niet per se nodig, maar het geeft wel aan dat de groenstrook een uniek onderdeel is van de wijk. We moeten het niet alleen behouden, maar vooral de komende generaties door ontwikkelen in de tijd. Crackstate is inmiddels 375 jaar oud. Hoe zou de Le Roy tuin er in 2398 uit zien?
Peter Wouda, maart 02023
Bouwmeester Le Roy tuin
Dit artikel verscheen op 1 april 02023 in de Leeuwarder Courant
Meer informatie over Post65 erfgoed vindt u op de website van het Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed.
