De tegels uit de tuin halen en vervangen door groen helpt natuur en klimaat een handje. Maar die stenen op zich zijn niet het probleem, zegt bouwmeester Peter Wouda van de Le Roy tuin in Heerenveen.
Wat te doen met de tegels die je uit je tuin haalt? Ze kunnen worden weggedaan, maar Wouda pleit voor een andere oplossing. Hij zegt dat de stenen ook gebruikt kunnen worden om de natuurontwikkeling te bevorderen, door ze op te stapelen.
Nieuw is stenen stapelen niet te noemen. In landen waar je struikelt over de losse natuursteen is het al eeuwen goed gebruik. In Engeland heet het dry stone walling , in Frankrijk pierre sèche . En overal geldt het als een natuurlijke manier van erfafscheiding die tegelijk een schat aan leven herbergt, zegt Wouda. ,,Door stenen los te stapelen, ontstaan er overal kieren en spleten die plaats bieden voor dieren en kleine planten.”
Ecokathedraal
De ecoloog/kunstenaar/filosoof Louis Le Roy (1924-2012) zorgde vanaf 1965 met zijn ecokathedraal in Mildam met zijn vrouw Inge voor een nieuwe invulling van dat oude principe. Wouda is door Le Roy zelf nog aangewezen om als bouwmeester in de Le Roy Tuin in Heerenveen te werken, nadat hij met hem had samengewerkt in Mildam. Nu werkt hij met de Stichting TIJD aan het voortzetten van het gedachtegoed van Le Roy. ,,Zijn kernidee is samen te vatten in de titel van het boek dat hij er in 1972 over schreef: Natuur uitschakelen, natuur inschakelen .”
In de jaren zeventig trokken de ideeën van Le Roy internationaal de aandacht en ontstonden op veel plekken Le Roy tuinen. Ook bij particulieren. ,,Maar mensen verhuizen, en nieuwe bewoners denken er vaak anders over. Dus dan verdwijnt het vaak weer.”
Toch tekent zich de laatste jaren een heropleving af. ,,Met de onrust die nu groeit over het klimaat is Le Roy actueler dan ooit. Mensen willen weten wat ze zelf kunnen doen, en dan biedt dit een goed houvast.” Het resoneert bovendien met ideeën over langetermijndenken die steeds nadrukkelijker rondzingen, zoals het opzetten van projecten die pas echt hun meerwaarde zullen krijgen voor de generaties die na ons komen.
Natuur inschakelen
,,Wij zijn heel erg ingesteld op het buiten de deur houden van de natuur. Door te tegelen, maar ook door bijvoorbeeld te schoffelen. Eigenlijk is dat funest. Je ziet het in veel openbare parken. Als daar het onderhoud wordt teruggeschroefd, zie je de biodiversiteit toenemen.” In de ecokathedralen die Le Roy in gang zette, zijn stenen in principe niet nodig, legt Wouda uit, maar zeker in ons vlakke land helpt het om hoogteverschillen aan te brengen. ,,Al die nisjes zijn ideaal voor spinnetjes en andere dieren.” Ook de eigenschap van steen om warmte vast te houden, leent zich voor het vormen van microklimaten die soortenrijkdom bevorderen.
Nu in gemeenten onder de noemer Operatie Steenbreek inwoners worden aangemoedigd om de tegels uit hun tuin te halen en te vervangen door groen, wil Wouda pleiten voor een creatief en nuttig hergebruik. ,,Er komt zo een grote hoeveelheid tegels en andere stenen vrij uit particuliere tuinen die ergens naartoe moeten. Het kan in een puinbreker verwerkt worden die er vervolgens asfalt van maakt, maar dan gaat het van grijs naar grijs, nog los van de grote hoeveelheid energie die daarvoor nodig is.”
Een duurzamer oplossing is dan ook om de stenen in een natuurlijke omgeving te stapelen en de natuur het vervolgens over te laten nemen. Dit kan in eigen tuin, maar ook in een openbare ruimte of bos. ,,Het kan op termijn resulteren in een groene oase met grote biodiversiteit door de diverse microklimaten, zoals de Le Roy tuin, een ecokathedraal, in Heerenveen laat zien na vijftig jaar stapelen.”
Wie inspiratie nodig heeft, is te allen tijde welkom om in een van de ecokathedralen rond te wandelen.
Dit artikel is geschreven door Erik Betten en verscheen donderdag 7 januari 2021 in het Friesch Dagblad
