 |
| -
"complexiteit als hoogste doel", deel 2 van 2 |
| Tweede deel
van een artikel in 2 delen van Peter
Veenstra dat in 2002 in het 2e nummer van TOPOS,
een periodiek van het laboratorium voor Ruimtelijke Planvorming van
de Wageningen Universiteit. Lees ook het eerste deel. |
Prachtig Proces Bij mijn eerste bezoek aan de Ecokathedraal kreeg ik een gevoel van tijdloosheid. Op het eerste gezicht doen de bouwsels denken aan die van uitgestorven beschavingen, half overgroeid door de natuur. Als je beter kijkt zie je dat deze zijn opgebouwd uit 30x30-tegels, klinkers, parkeerpaaltjes, putdeksels en trottoirbanden. Aan het uiterlijk van de tuin is geen leeftijd te ontlenen. Als je over de kleine paadjes door het gebied heen loopt, zie je oude en nieuwe elementen naast elkaar en door elkaar heen liggen. Nieuwe elementen zijn opgebouwd uit oud materiaal. Het is mooi om te zien hoe de natuur en de bebouwing nauw met elkaar verbonden zijn. Soms zijn terrassen zorgvuldig om (oudere) bomen heen gebouwd. Op andere plekken hebben de steenmassa’s juist weer voor een open plek in het bos gezorgd, waar zonminnende bloemen uitbundig bloeien. Als ik wat beplanting opzij veeg, zie ik op de grond een scherf van een grafsteen liggen, waar het woord “rustplaats” is uitgebeiteld. Dat voor een plaats die zijn naam draagt omdat er bijna elke dag aan gewerkt wordt! Zijn voortbestaan is te danken aan de tomeloze energie en het voortdurende ingrijpen van zijn bedenker. “Wat kan één mens?” vroeg Louis le Roy zich af: verbazend veel.. Ik zal proberen een wat meer technische beschrijving van het geheel te geven, al is dat niet geheel in de geest van Le Roy. In de bouwsels zou je vijf hoofdvormen kunnen onderscheiden: torens, terrassen, “plantenbakken”, paden en (ongeordende) stapels. Er zijn in het terrein allerlei tussenvormen te vinden, en veel vormen lopen in elkaar over. Door de natuurlijke bouwmethode (geen machines en gereedschap) en het eenduidige materiaal (restmateriaal van stratenmakers) vertonen de gebouwde elementen in opbouw veel gelijkenis. Alle elementen vertonen een sterke horizontale gelaagdheid. Ze zijn allemaal massief, je kunt nergens in of onder. Geen enkele muur loop recht: de bouwsels lopen taps toe naar boven zodat het geheel niet omvalt; hij gebruikt geen cement. Doordat hij geen cement gebruikt, geeft hij beplanting kans de bouwwerken weer te veroveren. De torens werken als een waterzuiveringsinstallatie, doordat de voegen vol worden gezogen met water, waar het door het aanwezige kalk wordt geneutraliseerd. In de lengte zijn de muren ook niet recht: omdat ze niet van te voren zijn uitgezet, maar op het oog zijn gebouwd, vertonen ze fraaie subtiele welvingen. Ook al is er voor het landgoed geen ontwerp in de traditionele zin gemaakt, het lijkt ontworpen te zijn in de landschapsstijl. Op mooie wijze is er een rondgang gesitueerd, van waaruit de mooiste bouwwerken één voor één te zien zijn. Langs deze weg konden vrachtwagens het terrein op rijden om hun vracht stenen ergens naast het pad te storten. Le Roy heeft deze steenhopen ter plekke omgebouwd. Door het ontstane hoogteverschil is de scheiding met de naburige percelen uit het zicht onttrokken, waardoor het landgoed veel groter lijkt dan het echt is. Naast de rondweg is er een fijn netwerk van paadjes en terrassen, waar je de bouwwerken meer kunt “beleven”. Je kunt overal opklimmen, tussendoor lopen en overal heb je wel een muurtje waar je even op kunt gaan zitten, om van de complexiteit te genieten. Toch is het niet de bedoeling van Le Roy mooie dingen te maken. Hij is geïnteresseerd in het proces wat zich in de Ecokathedraal afspeelt en niet het eindproduct. Sterker nog, de Ecokathedraal ìs een proces. En “dan kan er van esthetische waardering -die alleen een oordeel mogelijk maakt over concrete eindproducten - geen sprake meer zijn!” De Glascollectie Het woonhuis van Le Roy staat vol met boeken die hij stuk voor stuk gelezen heeft. Waar geen boeken staan, staan schitterende collages van gekleurd glaswerk. Door op de rommelmarkt gekocht glaswerk (vazen, bekers, siervoorwerpen en schaaltjes) in elkaar te passen, te stapelen en naast elkaar te zetten, laat hij complexe vormen ontstaan. Uit simpele voorwerpen is zo een samenhangende compositie ontstaan van elementen, die precies in elkaar passen en elkaar onderling met hun lichtbreking beïnvloeden. Ook dit is een prachtig, esthetisch resultaat van iemand die, met als hoogste doel een groeiende complexiteit en vrijheid, een theoretische overtuiging probeert vorm te geven. De actuele filosofie, die zo direct en krachtig gekoppeld is aan een vorm, zet recente projecten in de stedenbouw en architectuur met een aanverwante filosofie in de schaduw. Kunstwerken Toch is het niet helemaal eerlijk de vergelijking met stedenbouw en architectuur te trekken. Diverse malen heeft Le Roy zich met zijn projecten in het publieke domein begeven, maar deze bleken niet bestand tegen de heersende regels en politiek. Wel geslaagde projecten zijn de ecokathedraal en de glascomposities, beide voorbeelden van het werk van één man, die relatief geïsoleerd van de buitenwereld gemaakt zijn, en geen directe functie hebben. Ondanks Le Roy’s vele verwijzingen naar architectuur en uitgebreide kritiek naar de huidige stedenbouw blijven zijn meest geslaagde projecten kunstwerken. Dat functionaliteit moeilijk valt te integreren met zijn denkbeelden, is goed te zien aan het (door Le Roy zelf gebouwde) atelier midden op het landgoed in Mildam. Op het hele landgoed is dit het enige element met een duidelijk aanwijsbare functie en ook het enige element wat zich lijkt te onttrekken aan de voortdurende verandering. Het atelier is weliswaar fraai omgeven door het omringende samenspel van natuur en cultuur, het is ook een voltooid resultaat. Maar wie weet, wordt er in de toekomst nog een laag overheen gebouwd Tijd Zal de tijd ooit vrij worden gegeven? Zal het ooit mogelijk zijn om samen te bouwen aan onze eigen vrijheid? De tijd zal het leren. En de tijd is aan onze zijde! Le Roy heeft namelijk de “Stichting Tijd” in het leven geroepen. Enthousiast vertelt hij hoe na zijn dood zijn woning als studiehuis voor de stichting zal fungeren. Een tweede erfenis zal de eco-kathedraal zijn. De stichting zal er voor moeten zorgen dat dit land-goed tenminste tot het jaar 3000 zal worden uitgebreid in oppervlakte, volume en hoogte. Er zijn plannen om de ecokathedraal te laten uitgroeien tot een ecologische ruggengraat van Heerenveen. In Le Roy’s fantasie kan deze structuur plaatselijk 200 meter hoog worden en kan hij plaats gaan bieden aan woningen. De stichting gaat ook zorg dragen over het geestelijk erfgoed van Le Roy: het gaat initiatieven stimuleren waarin het thema tijd aan de orde komt. Dit kunnen concrete projecten zijn of studies. Iedereen is uitgenodigd om lid te worden van deze stichting. |
| HOME |
| NIEUWS |
| DOELSTELLING |
| 31 OKTOBER 2003 |
| ECOKATHEDRAAL |
| TIJDGENOTEN |
| PUBLICATIES Complexiteit als hoogste doel citaten "retourtje mondriaan" |
| CONTACT gastenboek forum |
| KERNGROEP (besloten) |
' De Ecokathedraal is een proces, en dus kan er van esthetische
waardering -die alleen een oordeel mogelijk maakt over concrete
eindproducten - geen sprake meer zijn!'
Louis G. Le Roy |
fotografie: Peter Veenstra